Թող գալիք տարին լինի նոր ձեռքբերումների, հաջողությունների և խաղաղության տարի

Մարդկային ռեսուրսների կառավարման բաժնի պետ Արմենուհի Ղազարյանը 
Գիտական հետազոտությունների և տեխնիակական փորձարկումների համակարգման բաժնի պետ Կարեն Մամիկոնյանը 
Տնտեսական ապահովման և տեխնիկական սպասարկման բաժանմունքի պետ-պարետ Նելսոն Հովհաննիսյանը
Դատաբժշկական փորձաքննությունների բաժնի դատագենետիկական փորձաքննությունների բաժանմունքի պետ Անահիտ Մամիկոնյանը
Ապրանքագիտական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետ Աննա Հարությունյանը
Ապրանքագիտական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետ Շուշանիկ Մովսիսյանը
Հետքաբանական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետ Լուսինե Մեքինյանը
 

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ում 2024 թվականի ընթացքում քրեադատավարական օրենսդրության շրջանակներում 28 փորձագիտական տեսակներով, 115 ենթատեսակներով և տեխնոլոգիական ուղղություններով իրականացվել են 15.000-ից ավելի օբյեկտների դատական փորձաքննություններ՝ ապահովելով գիտականորեն հիմնավորված արդյունքների ստացումը: 
Դատափորձագիտական պրակտիկայում նորարարական տեխնիկական գործիքակազմի և ժամանակակից գիտական պատկերացումներին համապատասխան հետազոտական մեթոդների ապահովման նպատակով Կազմակերպության փորձագիտական լաբորատորիաները նշված ժամանակահատվածում համալրվել են ժամանակակից մի շարք սարք-սարքավորումներով և ծրագրային ապահովումներով: 
Փորձագիտական հետազոտական հնարավորությունների համալրման և ընդլայնման նպատակով շարունակվել են ժամանակակից գիտականորեն հիմնավորված քրոմատո-մասս-սպեկտրիոմետրիկ մեթոդների տեղայնացման և ներդրման, ինչպես նաև նմուշապատրաստման օպտիմալ մեթոդների փորձարկման և կիրառման ուղղություններով աշխատանքները: 
Անցնող տարում շեշտակի ավելացել է Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյում միջազգային չափանիշներին համապատասխան իրականացվող կենսաբանական ծագման բոլոր տեսակի նմուշների ԴՆԹ նույնականացման դատագենետիկական փորձաքննությունների թիվը՝ գրանցելով առաջադեմ արդյունքներ: 
Միջազգային գործընկերների հետ ակտիվ փոխգործակցության արդյունքում նախապատրաստական աշխատանքներ են իրականացվել նաև ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման, քաղաքականության մշակման, անհրաժեշտ օրենսդրական կարգավորումների և կառուցակարգերի ձևավորման, ինչպես նաև ԴՆԹ հետազոտությունների լաբորատորիայի որակյալ գործունեության ապահովման ուղղությամբ: 
2024 թվականին Կազմակերպությունում առանձին ուղղություններով (էկոլոգիական, ապրանքագիտական, հողագիտական և այլն), այդ թվում՝ արտերկրի գործընկերների հետ համատեղ իրականացված գիտահետազոտական աշխատանքների արդյունքների հիման վրա մշակվել են հետազոտությունների նոր մեթոդներ և մեթոդիկաներ, որոնց գործնական կիրառումն ապահովել է գիտականորեն հիմնավորված արդյունքներ:
Ընթացիկ տարում շարունակվել են նաև համապատասխան հետազոտական ուղղություններով տվյալների շտեմարանների համալրման աշխատանքները:
2024 թվականին հրատարակվել են դատափորձագիտական ոլորտի միակ՝ «Դատական փորձաքննության և քրեագիտության հայկական հանդես» գիտական պարբերականի 11-րդ և 12-րդ համարները, որտեղ ներառվել են 32 գիտական հոդվածներ։
2024 թվականի ապրիլի 10-ին և 11-ին Կազմակերպությունը «GTH DNA Consulting Company» (ԱՄՆ) և «Eura DNA, Europe’s premier forensic DNA resource» (ԵՄ) առաջատար խորհրդատվական կազմակերպությունների, ինչպես նաև INTERPOL-ի հետ համատեղ Երևանում անցկացրել է “Advancing Forensic DNA Database Programs in Armenia” միջազգային տարածաշրջանային համաժողով, որը նվիրված էր ՀՀ-ում միջազգային առաջադեմ պահանջներին համապատասխան դատափորձագիտական ԴՆԹ տվյալների բազայի ձևավորմանը, տվյալ բնագավառի տեսական և գործնական արդի հարցերին: 
Միջոցառման շրջանակներում ԱՄՆ, ԵՄ, Վրաստանի և այլ երկրների միջազգային ճանաչում ունեցող առաջատար փորձագետների կողմից ներկայացվել են տվյալների բազայի ձևավորման միջազգային փորձն ու արդիական մոտեցումները, ՀՀ-ում ԴՆԹ տվյալների բազայի ստեղծման ծրագրերի հեռանկարները, այդ թվում՝ ԴՆԹ տվյալների պահպանման գործընթացի իրավակարգավորումների միջազգային լավագույն փորձը:
2024թ. սեպտեմբերի 25-ից 27-ը Երևանում անցկացվել է միջազգային գիտագործնական գիտաժողով՝ «Դատափորձագիտական գործունեության դերն ու նշանակությունը իրավական համակարգում, արդի խնդիրները, զարգացման միտումներն ու հեռանկարները» խորագրով՝ նվիրված ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի հիմնադրման 20-ամյակին։ Միջազգային գիտագործնական եռօրյա գիտաժողովը, որն առանձնացավ աննախադեպ ներկայացուցչական մասնակցությամբ (շուրջ 300 մասնակից), վերջին տարիներին Հայաստանում դատափորձագիտական բնագավառի ամենամասշտաբային իրադարձությունն էր, ինչը նոր խթան հանդիսացավ ոլորտի շարունակական գիտահենք զարգացման համար։ Գիտաժողովն իր շուրջ էր համախմբել ՀՀ պետական գերատեսչությունների, իրավապահ, գիտական և կրթական կառույցների ղեկավարների, հեղինակավոր գիտնականների, ինչպես նաև առաջատար մասնագետների ՀՀ-ից և աշխարհի ավելի քան երկու տասնյակ երկրներից (այդ թվում՝ ԱՄՆ, ՌԴ, Շվեյցարիա, Գերմանիա, Ռումինիա, Մոլդովա, Իսրայել և այլն):
Մասնագիտական գիտելիքների և հմտությունների շարունակական զարգացման ու կատարելագործման նպատակով Բյուրոյի փորձագետներն անցնող տարում մասնակցել են ներպետական և միջազգային ավելի քան 30 առցանց գիտաժողովների, սեմինարների, գործնական դասընթացների, գիտագործնական կլոր սեղանների և այլ միջոցառումների:
Կազմակերպության համապատասխան ստորաբաժանումների փորձագետները մասնակցել են նաև Դատափորձագիտական ինստիտուտների եվրոպական ցանցի (ENFSI) համապատասխան աշխատանքային խմբերի կողմից անցկացված համաժողովներին, կոնֆերանսներին, գիտաժողովներին, աշխատաժողովներին, որակավորման ստուգման թեստերին և ընթացիկ այլ աշխատանքներին՝ ապահովելով իրենց մասնագիտական ընդգրկվածությունը ժամանակակից գիտամեթոդաբանական աշխատանքային միջավայրում:
2024 թվականի հունվար-դեկտեմբեր ամիսների ընթացքում Կազմակերպությունում «Փորձագետի որակավորման հավակնորդի վերապատրաստման և/կամ կատարելագործման դասընթացի իրականացման» կարգով կատարվել է նախատեսված գործընթացի կազմակերպման գիտամեթոդական ապահովումը: 
Անցնող տարում ՀՀ ԳԱԱ համակարգում դատական փորձագետի որակավորում են ստացել և վերաորակավորվել են 71 հավակնորդներ:
Նշված ժամանակահատվածում գիտաուսումնական աշխատանքների շրջանակներում իրականացվել է փորձաքննությունների համար ելակետային տվյալներ ձեռք բերելու պարտականություններ և փորձաքննություններ նշանակելու լիազորություն ունեցող իրավասու մարմինների 98 աշխատողների ուսուցում և վերապատրաստում անհրաժեշտ թեմաներով ծրագրեր-սեղմագրերի մշակմամբ և ներդրմամբ:
Կազմակերպությունն ընթացիկ տարում համագործակցության հուշագրեր է ստորագրել ՌԴ գիտությունների ակադեմիայի Ա.Ն. Ֆրումկինի անվան Ֆիզիկաքիմիայի և էլեկտրաքիմիայի ինստիտուտի, ամերիկյան առաջատար «GTH DNA» խորհրդատվական կազմակերպության, Ուկրաինայի արդարադատության նախարարության պրոֆեսոր Ն.Ս. Բոկարիուսի անվան Խարկովի դատական փորձաքննությունների գիտահետազոտական ինստիտուտի, ինչպես նաև Կազմակերպության հիմնադրման 20-ամյա հոբելյանին նվիրված միջոցառման շրջանակներում Ռումինիայի Դատական փորձագետների ասոցիացիայի, «Տիտու Մայորեսկու» համալսարանի, Բելառուսի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Բելառուսի մշակույթի, լեզվի և գրականության հետազոտությունների կենտրոնի և Հնդկաստանի Ազգային դատափորձագիտական ինստիտուտի հետ:
2024 թվականին Կազմակերպության աշխատակիցների 50 գիտական աշխատանքների արդյունքներ հրատարակվել են հայաստանյան և արտասահմանյան ամսագրերում, պարբերականներում և ժողովածուներում, որից երեքը՝ Scopus գիտատեղեկատվական շտեմարանում ներառված պարբերականներում:
Անցնող տարում Կազմակերպության կողմից իրականացվել են 29 պրոֆիլային թեմաներով գիտամեթոդաբանական և գիտահետազոտական բնույթի աշխատանքներ:
Գիտագործնական աշխատանքների շրջանակներում Կազմակերպության աշխատակիցներն ընթացիկ տարում անցկացրել են վերլուծական բնույթի ավելի քան 90 սեմինարներ՝ ընդգրկելով ինչպես Կազմակերպությունում գործող բոլոր փորձագիտական ուղղությունները, այնպես էլ ոլորտներ՝ ուղղված միջազգային առաջավոր փորձի ուսումնասիրմանը և արդյունքների հնարավոր ներդրմանը և կիրառմանը Հայաստանի Հանրապետությունում:
2024 թվականին Քրեաբանության կիրառական հիմնախնդիրների գիտահետազոտական կենտրոնի կողմից իրականացվել է կիբեռհանցավորության քրեաբանական հետազոտություն, մասնավորապես՝ վիճակագրական, համեմատական, փաստաթղթերի ուսումնասիրության և այլ մեթոդների կիրառմամբ բացահայտվել են 2019-2024 թթ. կիբեռհանցավորության քանակական և որակական ցուցանիշները, հետևանքները, լատենտայնությունը, պատճառական համալիրը, անհատական հանցավոր վարքը պայմանավորող գործոնները, կիբեռհանցագործի բնութագիրը և կառուցվածքը, կիբեռհանցագործների դասակարգումը, կիբեռհանցագործության մեխանիզմում զոհաբանական գործոնի առանձնահատկությունները, կիբեռհանցավորության կանխարգելման իրավական հիմքերը: 
Կենտրոնի կողմից կատարված գիտահետազոտական աշխատանքների արդյունքում հրատարակվել են 11 գիտական հոդվածներ և 1 մենագրություն: 
Կազմակերպությունը գիտագործնական բնույթի աշխատանքների շրջանակներում 2024 թվականին շարունակել է մասնակցությունը N 545 «Դատափորձաքննություն», N 527 «Քիմիա» և N 195 «Նյութեր և լաքաներկային ծածկույթներ» միջպետական տեխնիկական կոմիտեների աշխատանքներին՝ մասնակցելով միջպետական ստանդարտների նախագծերի մշակման գործընթացին: Անցնող տարում իրականացվել են նաև այլ ուղղություններով գիտափորձնական-վերլուծական բնույթի աշխատանքներ: 
ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի 2024 թվականի տարեկան ամբողջական հաշվետվությունը ներկայացվել է Կազմակերպության կոլեգիալ կառավարման մարմնին՝ Խորհրդին և արժանացել հավանության:

ՀՀ ԳԱԱ Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ներկայացուցիչները տարեվերջին դատական փորձաքննությունների մի շարք ուղղություններով մասնակցել են միջազգային գիտական միջոցառումների: 
Մասնավորապես՝ դեկտեմբերի 19-ին Բյուրոյի՝ գիտության գծով տեղակալ, քիմիական գիտությունների թեկնածու Պատվական Ոսկանյանը և Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանը առցանց ձևաչափով մասնակցել են Ռուսաստանի արդարադատության պետական համալսարանի դատական փորձաքննությունների և կրիմինալիստիկայի ամբիոնի կողմից կազմակերպված «Փաստաթղթերի դատական փորձաքննության արդի հիմնախնդիրները» թեմայով միջազգային կլոր սեղան-քննարկամը:
Գիտական միջոցառման շրջանակներում մասնակիցներն արդյունավետ քննարկումներ են ծավալել փաստաթղթային և դատահետքաբանական փորձաքննություններում հատուկ գիտելիքի կիրառման, դատաձեռագրաբանական փորձաքննության հավաստիության գնահատման, ձեռագրի հետազոտության տեսության և պրակտիկայի, փորձագիտական կադրերի պատրաստման, փորձագիտական անձնակազմի վերապատրաստման, դատափորձագիտական մեթոդների դոկտրինի զարգացման հեռանկարների այլ կարևոր հարցերի շուրջ:
Դեկտեմբերի 23-ին Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ապրանքագիտական բաժնի փորձագետները առցանց ձևաչափով մասնակցել են Ուկրաինայի արդարադատության նախարարության տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և մտավոր սեփականության ոլորտների դատական փորձաքննությունների գիտահետազոտական կենտրոնի կազմակերպած «Մտավոր սեփականության հարցերով դատական փորձաքննություն. տեսություն և պրակտիկա» խորագրով 8-րդ ամենամյա միջազգային գիտագործնական գիտաժողովին:
Միջոցառման շրջանակներում անդրադարձ է կատարվել մտավոր սեփականության փորձաքննությունների բնագավառի հիմնախնդիրներին, մտավոր սեփականության օբյեկտների դատական փորձաքննության շրջանակներում գիտական հետազոտությունների և մեթոդաբանության մշակման զարգացմանը, առևտրային (ֆիրմային) անվանումների և ապրանքային նշանների դատական փորձաքննությունների, համակարգչային ծրագրերի, տվյալների բազաների և հեռահաղորդակցության միջոցների փորձաքննության, մտավոր սեփականության պաշտպանության բնագավառում գիտության և կրթության զարգացման և կատարելագործման ուղիներին և ոլորտային այլ արդի հիմնախնդիրերի:
Դեկտեմբերի 24-ին էլ Բյուրոյի տեսաձայնագրային, ֆոտոտեխնիկական և դիմանկարային բաժնի փորձագետները առցանց ձևաչափով մասնակցել են ՀՀ ԳԱԱ Հ․ Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտի կազմակերպած «Կիրառական լեզվաբանության հիմնախնդիրները. նեյրոլեզվաբանություն, հոգելեզվաբանություն» խորագրով միջազգային խորհրդակցությանը:
Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են կիրառական լեզվաբանությանը և ժամանակակից տեխնոլոգիաներին, այդ թվում՝ արհեստական բանականությանը, նեյրոլեզվաբանության, տեքստի հետազոտմանը, մտավոր լեքսիկոնի և խոսքի ընկալման հիմնախնդիրներին վերաբերող հարցեր:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է մասնակցությունը նմանօրինակ գիտագործնական միջոցառումներին՝ ի նպաստ միջազգային համագործակցության շրջանակների ընդլայնմանը, մեր երկրում դատափորձագիտական հնարավորությունների արդիականացմանն ու ոլորտի կայուն զարգացման ապահովմանը:

Սույն թվականի դեկտեմբերի 25-ին «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ–ում տնօրենի՝ փորձաքննությունների գծով տեղակալ Ա. Գահնապետյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ընդլայնված խորհրդակցություն, որին մասնակցել է Բյուրոյի փորձագիտական անձնակազմը: Խորհրդակցության շրջանակներում վերլուծվել են ընթացիկ փորձաքննությունների քանակական, ծավալային ցուցանիշները, անավարտ, ինչպես նաև կուտակված փորձաքննությունների՝ հնարավորինս ողջամիտ ժամկետներում իրականացմանը խոչընդոտող օբյեկտիվ պատճառները և փորձագիտական գործունեության վերաբեյալ այլ կարևոր հարցեր։      
Նշվել է, որ դեռևս 2023թ. հոկտեմբերի 6-ին Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն գրություն էր ուղարկել ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալին և հայտնել Կազմակերպությունում նշանակված փորձաքննությունների կուտակումների մասին՝ կից ցանկով ներկայացնելով վարույթների շրջանակներում նշանակված փորձաքննությունները և դրանք ավարտին հասցնելու նախատեսվող հնարավոր ժամկետները: 
Հաշվի առնելով նշանակված փորձաքննությունների աննախադեպ մեծ ծավալը, Բյուրոյի փորձագետների անհամաչափ ծանրաբեռնվածությունը, Կազմակերպությունում նշանակվող բարդ և ծավալուն համալիր փորձաքննությունների տեսակարար կշռի մշտապես բարձր մակարդակը, որոշ ուղղություններով Հայաստանի Հանրապետությունում փորձագիտական կարողությունների եզակի լինելը, փորձագետների կողմից եզրակացություն տալու համար անհրաժեշտ ելակետային տվյալներ պահանջելու՝ վարույթն իրականացնող մարմնին ներկայացված միջնորդությունների կապակցությամբ տևական ժամանակ միջոցներ չձեռնարկելու հանգամանքը, վարույթն իրականացնող մարմնի հիմնավոր գրությունների հիման վրա հրատապ եզրակացություններ տալու անհրաժեշտությունը և այլ օբյեկտիվ պատճառներ, ոչ բոլոր փորձաքննություններն է հնարավոր եղել ավարտել նախատեսված ժամկետներում: 
Ա. Գահնապետյանը հայտնեց, որ նշանակված փորձաքննությունների աննախադեպ ծավալով պայմանավորված, փորձաքննությունների կատարման ժամկետների հետ կապված առկա ռիսկերը կառավարելու և հնարավորինս սեղմ ժամկետներում գիտականորեն հիմնավորված արդյունքների ստացման գործընթացն անխափան կազմակերպելու նպատակով Կազմակերպության տնօրեն Ա. Հովսեփյանը նոյեմբերի սկզբին համապատասխան գրությամբ դիմել էր գլխավոր դատախազին՝ հիմնավոր հաշվարկով ներկայացնելով, որ նման ծավալների և տեմպի պարագայում 2024թ. նոյեմբերին պետպատվերը կսպառվի և բազմաթիվ փորձաքննություններ հնարավոր չի լինի ավարտին հասցնել: Ա. Հովսեփյանը գրությամբ խնդրել էր գլխավոր դատախազին՝ միջոցներ ձեռնարկել Կազմակերպությանը լրացուցիչ ֆինանսավորում հատկացնելու համար, որպեսզի հնարավոր լինի իրականացնել շուրջ 1466 օբյեկտի փորձաքննություն: Գրությունը մինչ օրս մնացել է անպատասխան ինչն անհնարին դարձրեց օբյեկտներին վերոնշյալ քանականան փորձաքննությունների իրակացումն ընթացիկ տարում:
Ամփոփելով խորհրդակցությունը, Ա.Գահնապետյանը փորձագիտական ստորաբաժանումներին հանձնարարեց 2025թ.-ի հունվար ամսից (նոր տարեկան ֆինանսավորման հատկացումից հետո) առաջնահերթության կարգով ավարտին հասցնել նախորդ տարիներից փոխանցված փորձաքննությունները՝ խստիվ ղեկավարվելով  ՀՀ Կառավարության N 1864-Լ որոշմամբ և Բյուրոյի տնօրենի 40-Լ հրամանով:

2024 թվականի դեկտեմբերի 17-ին Բյուրոյի տնօրեն Արգամ Հովսեփյանի գլխավորությամբ կայացել է ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի գիտական խորհրդի տարեկան ամփոփիչ նիստը, որի շրջանակներում քննարկվել և հավանության են արժանացել օրակարգով նախատեսված մի շարք հարցեր:
Ամփոփելով ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի գիտական և գիտատեխնիկական գործունեություն իրականացնող անձնակազմի կողմից 2024 թվականի ընթացքում կատարված աշխատանքները, գիտական խորհուրդը որոշել է՝
• Երաշխավորել ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության բազային ֆինանսավորման ենթակառուցվածքի պահպանում և զարգացում» ծրագրի շրջանակներում 2024թ.-ի հունվար-դեկտեմբեր ամիսների ընթացքում կատարված աշխատանքների արդյունքները և դրանք ներկայացնել ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա և ՀՀ ԿԳՄՍՆ գիտության կոմիտե:
• Հավանության արժանացնել և երաշխավորել ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի «Դատական փորձաքննության և քրեագիտության հայկական հանդես» գիտական պարբերականի 12-րդ համարի հրատարակումը՝ հոդվածների թվային օբյեկտի նույնականացմամբ DOI անհատական համարների վերագրման պահանջվող ձևաչափով:
• Հավանության արժանացնել և ընդունել ի գիտություն Կազմակերպությունում գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության իրականացմանը մասնակցող աշխատողների որակավորման գնահատման նպատակով իրականացված ատեստավորման արդյունքները:
• Հավանության արժանացնել և արդյունավետ համարել Կազմակերպության Ուսուցման և որակավորման կենտրոնի կողմից 2024թ.-ի հաշվետու ժամանակահատվածում ուսուցման, վերապատրաստման և որակավորման բարձրացման դասընթացների կազմակերպման ու անցկացման աշխատանքները։
• Հավանության արժանացնել և ներկայացված ձևաչափով հաստատել փորձաքննությունների (նաև՝ փորձարկումների) կատարման շրջանակներում իրականացվող հետազոտությունների ընթացքում կիրառվող մեթոդների և մեթոդիկաների և ընթացակարգերի, մասնագիտական գրականության, ստանդարտների, այլ իրավական ակտերի և վերաբերելի փաստաթղթերի հիմնական ցանկերը:
• Հավանության արժանացնել և երաշխավորել «Բիզնեսի իրավական կարգավորման խնդիրները» վերնագրով տնտեսագիտական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարեն Հովհաննեսի Մամիկոնյանի հեղինակած մենագրության հրատարակումը։

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի անձնակազմը ի սրտե շնորհավորում է Բյուրոյի տնօրեն Արգամ Հովսեփյանի ծննդյան տարեդարձը,մաղթում ամուր առողջություն, անխափան աշխատանք և մասնագիտական նոր ձեռքբերումներ դատափորձագիտական ոլորտի կայուն զարգացման գործում՝ ի շահ մեր երկրում օրենքի գերակայության ապահովման, պետության առաջընթացի և բարեկեցիկ ապագայի:

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի պայթյունատեխնիկական և հրդեհատեխնիկական փորձաքննությունների բաժնի առաջատար փորձագետ Վարդգես Ֆրանգյանը հաղթող է ճանաչվել «Երիտասարդ գիտնականների աջակցության ծրագրի» շրջանականերում կազմակերպված գիտական հոդվածների տպագրության համար երիտասարդ գիտնականների խրախուսման մրցույթում քիմիայի բնագավառին առնչվող «Տրիազոլ պարունակող նոր «դիպեպտիդներ». սինթեզ, մոլեկուլային դոկինգ և ցավազրկող ակտիվության ուսումնասիրություններ» թեմայով հրատարակված գիտական հոդվածով: 
Մրցույթի նպատակն է խրախուսել գիտության բոլոր բնագավառներով միջազգային հեղինակավոր գիտական ամսագրերում հոդվածների տպագրությունը, հայագիտության և հումանիտար գիտությունների, հասարակական գիտությունների բնագավառներով անգլիալեզու տպագրությունը, նպաստել ՀՀ գիտական արդյունքի որակի բարձրացմանը և միջազգայնացմանը։ Մրցույթի առաջին՝ «Scimago Journal & Country Ranking (SJR)»-ում դասակարգման ավելի բարձր քառորդում առաջին անգամ տպագրության համար ենթածրագրով շահառու է ճանաչվել 25 երիտասարդ գիտնական։ 
Ի դեպ՝ Վարդգես Ֆրանգյանին Բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի կողմից 19.11.2024թ. շնորհվել է քիմիական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:

ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի քիմիական փորձաքննությունների բաժանմունքի փորձագետները նոյեմբերի 28-29-ը առցանց ձևաչափով մասնակցել են Ռուսաստանի քիմիկոթունաբանական և դատաքիմիական հետազոտությունների մասնագետների ասոցիացիայի կազմակերպած «Դատական փորձաքննությունների ժամանակակից գործիքային մեթոդների կրառումը քիմիկոթունաբանական և դատաքիմիական փորձաքննություններում» թեմայով գիտագործնական սեմինարին:
Միջոցառմանը մասնակցում էին դատաքիմիական և քիմիկոթունաբանական բնագավառների առաջատար փորձագետներ Հայաստանից, Ռուսաստանից, Մոլդովայից, Բելառուսից, Ղազախստանից և այլ երկրներից: Գիտագործնական սեմինարի շրջանակներում արդյունավետ քննարկումներ են ծավալվել կենսաբանական, նյութագիտական և թունաբանական հետազոտությունների առկա հիմնախնդիրների, նյութատեխնիկական ապահովման, հոգեներգործուն կամ հոգեակտիվ նոր նյութերի դեմ հակազդեցության, սնկային թունավորումների, ընտանի կենդանիների թունավորումների, փորձագիտական պրակտիկայում մկնդեղի հայտնաբերման դեպքերի, ալկոհոլային խմիչքների փորձաքննությունների արդյունքում դրանց իսկության հաստատման, թունաբանական անվտանգության, դատաքիմիական և քիմիկոթունաբանական բնագավառներում նորագույն սարքավորումային համալիրների գործարկման, նոր մեթոդների մշակման և ներդրման, դրանց արդյունավետ կիրառման և այլ հարցերի առնչությամբ:
Սեմինարին զեկույցով է հանդես եկել նաև «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի դատաբժշկական փորձաքննությունների բաժնի քիմիական փորձաքննությունների բաժանմունքի պետ Նելլի Կիրակոսյանը՝ ներկայացնելով ժամանակակից գազքրոմատոգրաֆիկ սարքերի զգայունության և էֆեկտիվության գնահատումը, ինչպես նաև Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյում ներդրված և արդյունավետորեն կիրառվող հետազոտական հնարավորությունները:
Նելլի Կիրակոսյանն արտերկրի գործընկերների հետ կիսվել է Բյուրոյում ներդրված ժամանակակից գերզգայուն անալիտիկ սարքավորումներով հետազոտություններ իրականացնելու փորձով՝ ընդգծելով դատաքիմիական և քիմիկոթունաբանական փորձաքննություններում բարձր զգայունություն ունեցող սարքավորումների՝ գազային և հեղուկային քրոմատոգրաֆիական մեթոդների կիրառման առանձնահատկություններն ու գերակայությունները:
Մասնավորապես ժամանակակից գերզգայուն անալիտիկ սարքավորումների, այդ թվում՝ եռակի քառաբևեռ մասսպեկտրաչափով համակցված հեղուկային քրոմատոգրաֆի կիրառմամբ իրականացվող քիմիկոթունաբանական հետազոտությունները հնարավորություն են տալիս հետազոտելի կենսաբանական բոլոր տեսակի նմուշներում սեղմ ժամկետներում և բարձր ճշգրտությամբ իրականացնել թմրամիջոցների, հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերի, դեղամիջոցների, թունավոր, խիստ ներգործող նյութերի հայտնաբերմանն ուղղված գերզգայուն հետազոտություններ (նանոգրամների և պիկոգրամների ճշգրտությամբ):
Իսկ հետազոտությունների համար Բյուրոյում մշակված և ներդրված նմուշապատրաստման և հետազոտման օպտիմալացված էֆեկտիվ մեթոդները բացառում են հետազոտելի նմուշների աղտոտման և սխալանքի բերող որևէ մարդածին կամ այլ գործոնների հավանական ազդեցությունը:
Նշենք, որ Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն մշտապես զարգացնում է հետազոտական գործընթացում կիրառվող սարք-սարքավորումների և ծրագրային ապահովումների միջոցով ստացվող արդյունքների ճշգրտության և ստույգության վերլուծության կարողությունները՝ ապահովելով նշանակվող դատաքիմիական (քիմիկոթունաբանական) և նյութագիտական փորձաքննությունների իրականացման ժամկետների կրճատումն ու հավաստի արդյունքների ստացումը:

ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ներկայացուցիչները՝ տնօրեն Արգամ Հովսեփյանի գլխավորությամբ, նոյեմբերի 27-ին մասնակցել են «Agilent 10 years with Armenia» խորագրով միջոցառմանը, որի շրջանակներում ներկայացվել է անցյալ դարի կեսերից ի վեր ամերիկյան Agilent ընկերության անցած ուղին և ձեռքբերումները, վերջին 10 տարիների ընթացքում Հայաստանում ծավալած գործունեությունը, ներկայիս նորարարական հնարավորություններն ու զարգացման հեռանկարները:
Մասնավորապես անդրադարձ է կատարվել ընկերության արտադրած լաբորատոր սարքավորումների լայն կիրառման շրջանակներին, առաջարկվող նորարարական լուծումների առանձնահատկություններին՝ ներկայացնելով ինչպես բուն սարքավորումների աշխատանքային մեխանիզմներն ու ստացված արդյունքների գնահատման մոտեցումները, այնպես էլ դրանց սպասարկման համար անհրաժեշտ միջոցների (վակումային պոմպերի և այլ պարագաների) արդի լուծումները, որոնք ունեն կարևոր նշանակություն սարքավորումների կիրառմամբ հետազոտական աշխատանքներ իրականացնող մասնագետների և փորձագտների համար: 
Միջոցառման շրջանակներում ընդգծվել է նաև դատափորձագիտական ոլորտում ներդրված առաջադեմ տեխնոլոգիաների կիրառման կարևորությունը և այդ համատեքստում Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի, ինչպես նաև ՀՀ–ում ԱՄՆ դեսպանության ԹՊԻՀ ծրագրի հետ արդյունավետ փոխգործակցության անցած ուղին:
Հարկ է նշել, որ Բյուրոյի համապատասխան փորձագիտական անձնակազմը պարբերաբար մասնակցում է «Agilent Technologies» ընկերության առաջատար մասնագետների կողմից իրականացվող նորարարական հնարավորությունների կիրառման ուսուցման և վերապատրաստման գործընթացներին, ինչը նպաստում է կարողությունների կատարելագործմանը, սարքավորումների կիրառման շրջանակների ընդլայնմանը, հետազոտական նոր մեթոդների մշակմանն ու ներդրմանը, ինչպես նաև բարձր ճշգրտությամբ և հավաստի արդյունքների ապահովմանը:
Հայաստանի Հանրապետություն այցի շրջանակներում «Agilent Technologies» ընկերության ներկայացուցիչները՝ տարածաշրջանի ղեկավար Ռոբերտ Բանի գլխավորությամբ այցելել են նաև «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ և տեղում քննարկումներ ունեցել Հայաստանի դատափորձագիտական բնագավառում առաջադեմ տեխնոլոգիաների ներդրման վերաբերյալ:

ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ապրանքագիտական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետները Iravaban.net-ի հետ խոսել են բաժնում իրականացվող փորձաքննությունների առանձնահատկությունների, ստացված արդյունքների նշանակության, աշխատանքային դժվարությունների, պրակտիկայում գրանցված հետաքրքիր դեպքերի մասին։
Մանրամասները տեսանյութում

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի հիմնադրման 20-ամյակին նվիրված միջոցառումների շրջանակներում Հայաստան ժամանած Ռուսաստանի քիմիկոթունաբանական և դատաքիմիական հետազոտությունների մասնագետների ասոցիացիայի համանախագահ, քիմիական գիտությունների դոկտոր Սերգեյ Սավչուկի գլխավորությամբ դատաքիմիական և քիմիկոթունաբանական փորձաքննությունների բնագավառում համատեղ գիտագործնական աշխատանքներ են իրականացվել հայ, ռուս, բելառուս և ղազախ փորձագետների մասնակցությամբ:
Գործնական աշխատանքները (միջլաբորատոր համեմատական փորձարկումներ, ստուգիչ թեստավորումներ և այլն) իրականացվել են նաև Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյում նախորդ տարի ներդրված գերժամանակակից գերզգայուն անալիտիկ սարքավորումների, այդ թվում՝ եռակի քառաբևեռ մասսպեկտրաչափով համակցված հեղուկային քրոմատոգրաֆի կիրառմամբ:
Համատեղ գիտագործնական աշխատանքների իրականացումը և փորձի փոխանակումը նպատակ ունեն բարձրացնել փորձագետների մասնագիտական հմտությունները ՄԱԿ-ի Թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) իրականացրած ծրագրերին հաջող մասնակցության նպատակով:
Նշենք, որ Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն հայտ է ներկայացրել մասնակցելու ՄԱԿ-ի Թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) կողմից իրականացվող դատաքիմիական փորձաքննությունների ստուգիչ թեստավորումների երկրորդ փուլին, որի շրջանակներում Կազմակերպությանը տրամադրվելու են  կենսաբանական, ինչպես նաև դեպքի վայրից վերցված նմուշներ, որոնք հետազոտվելու են Բյուրոյի համապատասխան լաբորատորիայում, իսկ հետազոտության արդյունքում ստացված տվյալները կներառվեն UNODC-ի միասնական հաշվետվության մեջ:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյում արտերկրի գործընկերների հետ համատեղ իրականացվող գիտագործնական և մեթոդական աշխատանքները կրում են պարբերական բնույթ, ինչը թույլ է տալիս ծանոթանալ մեթոդական նոր մոտեցումների, ընդլայնել Բյուրոյի փորձագիտական լաբորատորիաների հետազոտական հնարավորություններն ու դրանց շրջանակը՝ ապահովելով ստացված տվյալների արժանահավատությունը, ինչպես նաև կրճատելով փորձաքննությունների իրականացման ժամկետները:

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի տեսաձայնագրային, ֆոտոտեխնիկական և դիմանկարային բաժնի փորձագետները՝ բաժնի պետ Վաղարշակ Քոչարյանի գլխավորությամբ, նոյեմբերի 6-7-ը մասնակցել են Դատափորձագիտական ինստիտուտների եվրոպական ցանցի (ENFSI-ի) «Խոսքի և աուդիո ձայնագրությունների փորձաքննությունների» աշխատանքային խմբի (FSAAWG) 25-րդ տարեկան աշխատաժողովին, որն այս տարի անց է կացվել առցանց ձևաչափով:
Հանդիպմանը մասնակցում էին եվրոպական շուրջ երեք տասնյակ երկրների Ֆոտոտեխնիկական, դիմանկարային, աուդիո և տեսաձայնագրային փորձաքննությունների բնագավառի առաջատար փորձագետներ, ովքեր հանդես եկան ոլորտին առնչվող արժեքավոր զեկույցներով՝ ներկայացնելով իրենց երկրների դատափորձագիտական կառույցներում խոսքի և աուդիո և տեսաձայնագրությունների փորձաքննությունների իրականացման առանձնահատկությունները, համանուն ստորաբաժանումների փորձագիտական հնարավորություններն ու կատարված գործնական, ինչպես նաև գիտահետազոտական աշխատանքների արդյունքները։ 
Աշխատանքային խմբի անդամներն արդյունավետ քննարկումներ ծավալեցին ոլորտի արդի հիմնախնդիրների շուրջ՝ անդրադառնալով ձայնի միջոցով անձի նույնականացման գործընթացում ի հայտ եկող խնդիրներին, աուդիո և տեսաձայնագրային փորձաքննություններում արհեստական բանականության կիրառման առանձնահատկություններին, միջամտության ենթարկված աուդիո և վիդեո ֆայլերի հետազոտմանն ու արդյունքների վերլուծությանը, խոսքից կտրված (սինթեզված) բովանդակության հայտնաբերման համար վստահելի մեթոդաբանության մշակման մեխանիզմներին և ոլորտի այլ կարևոր հարցերին։
Աշխատաժողովի շրջանակներում քննարկվեցին նաև մի շարք կազմակերպչական հարցեր: Առցանց քվեարկության արդյունքում որոշվեց FSAAWG-ի հաջորդ տարեկան աշխատաժողովը կազմակերպել Խորվաթիայում:
Հիշեցնենք, որ ENFSI-ի «Խոսքի և աուդիո ձայնագրությունների փորձաքննությունների» աշխատանքային խմբի (FSAAWG) նախորդ՝ 24-րդ տարեկան աշխատաժողովը 2023-ի հոկտեմբերին կազմակերպվել էր Հայաստանում:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն, հանդիսանալով Հայաստանի Հանրապետությունից Դատափորձագիտական ինստիտուտների եվրոպական ցանցի միակ և լիիրավ անդամը, կարևորում է ENFSI-ի կազմում փոխգործակցության շարունակականության ապահովումը՝ ի նպաստ եվրոպական ինտեգրմամբ Հայաստանի Հանրապետությունում դատափորձագիտական գործունեության շարունակական զարգացմանը, փորձագիտական հավաստի արդյունքների ապահովմանն ու օրենքի գերակայությամբ արդարադատության արդյունավետ իրականացմանը։

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի տնօրենի հրավերով Հայաստան ժամանած Շվեյցարիայի ձեռագրաբանական գիտությունների ինստիտուտի (IHS) հետազոտական ծրագրերի ղեկավար, տեխ.գ.թ. Յուրի Չեռնովը հարցազրույց է տվել NEWS.am  լրատվական գործակալության «Բա իմացար» գիտահանրամատչելի ալիքին։
Արտերկրի հեղինակավոր գիտնականը խոսել է ձեռագրաբանական փորձաքննությունների բնագավառում արհեստական բանականության կիրառման, ոլորտի ժամանակակից միտումների, ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի հետ արդյունավետ  համագործակցության, համատեղ իրականացվող գիտահետազոտական աշխատանքների և այլ կարևոր հարցերի շուրջ:
Ամբողջական հարցազրույցը` այստեղ https://tech.news.am

Հարգելի՛ պարոն Խաչատրյան,

«Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի անձնակազմի և անձամբ իմ անունից սրտանց շնորհավորում եմ Ձեզ և Ձեր գործընկերներին Հակակոռուպցիոն կոմիտեի կազմավորման երրորդ տարեդարձի առթիվ՝ մաղթելով անսպառ ուժ և եռանդ՝ լիազորությունների անշեղ իրականացման, մեր երկրում կոռուպցիայի դեմ հետևողական պայքարի արդյունավետ մղման համար:
Հակակոռուպցիոն կոմիտեն հավատարիմ մնալով օրենքով իրեն վերապահված լիազորություններին, այսօր վստահորեն կանգնած է Հայաստանի Հանրապետությունում քրեական արդարադատության իրականացման, իրավակարգի ամրապնդման, կոռուպցիայի դեմ անզիջում պայքարի դիրքերում՝ շարունակաբար միջոցներ ձեռնարկելով հակակոռուպցիոն պայքարն ավելի արդյունավետ և տեսանելի դարձնելու, այս առումով հանրության վստահությունն ու սպասումներն արդարացնելու համար։ 
Անգնահատելի է Կոմիտեի դերը պետության, քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց օրինական շահերի և իրավունքների պաշտպանության, կոռուպցիոն հանցագործությունների բացահայտման, իր ենթակայության մինչդատական քրեական վարույթների արդյունավետ կազմակերպման և իրականացման գործում: 
Վստահաբար կարող ենք արձանագրել, որ անցած երեք տարիների ընթացքում հաջողվել է Հակակոռուպցիոն կոմիտեն համալրել մասնագիտական բարձր գիտելիքներ ու հմտություններ ունեցող բարեվարք և պատվախնդիր ծառայողներով՝ ապահովելով համակարգի բնականոն գործունեությունը: 
Վստահ եմ, որ հայրենիքին ծառայելու պատվաբեր գործին անմնացորդ նվիրումի և բարեխիղճ աշխատանքի շնորհիվ հաջորդ շրջափուլերում ևս հնարավոր կլինի արդյունավետորեն լուծել ոլորտի խնդիրներն ու համարժեքորեն հակազդել առկա մարտահրավերներին՝ հանրության շրջանում շարունակաբար ամրապնդելով կոռուպցիոն հանցագործությունների համար պատասխանատվության անխուսափելիության համոզմունքը և իրավապահ համակարգի նկատմամբ վստահությունը։
Կրկին շնորհավորելով մասնագիտական տոնի առթիվ, մաղթում եմ քաջառողջություն, խաղաղություն և նորանոր նշանակալի ձեռքբերումներ մասնագիտական գործունեության ընթացքում:
Հարգանքով՝ 
«Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Արգամ Հովսեփյան