Վրոցլավի համալսարանի (Լեհաստան) գիտական պարբերականում լույս է տեսել Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանի, Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի հոգեբան-փորձագետ Մանուկ Համբարձումյանի և Շվեյցարիայի ձեռագրաբանական գիտությունների ինստիտուտի (IHS) հետազոտական ծրագրերի ղեկավար, տեխ.գ.թ. Յուրի Չեռնովի հեղինակած՝ «Համալիր փորձաքննության իրականացումը դատահոգեբանական փորձաքննության ոլորտում՝ ձեռագիր փաստաթղթերի վերլուծության կիրառմամբ» թեմայով համատեղ գիտական հոդվածը:
Գիտական աշխատանքում նկարագրված են ձեռագրի վրա հիմնված մեթոդների ինտեգրման մեթոդաբանական ասպեկտները և խնդիրները, այդ թվում՝ համակարգչային HSDetect համակարգի ինտեգրումը հոգեմետրիկ գործիքների հետ, ինչպիսիք են Հ. Այզենկի՝ «Անձնային հարցարան (EPI 1963)», Գ.Շմիշեկի՝ «Անձնավորության շեշտվածության հարցարան», Բասս-Պերիի՝ «Անձի ագրեսիվության ախտորոշման հարցաշար (BPAQ)» մեթոդիկաները:
Հիշյալ հոդվածն ունի փորձագիտական տվյալ բնագավառի համար գիտագործնական արժեքավոր նշանակություն և կարող է օգտակար լինել դատահոգեբանական փորձաքննութունների բնագավառի մասնագետների, գիտահետազոտական աշխատանքներ իրականացնողների, ինչպես նաև դատափորձագիտական ոլորտում ժամանակակից մեթոդների կիրառմամբ հետաքրքրվողների համար:
Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի ապրիլին ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի և Շվեյցարիայի ձեռագրաբանական գիտությունների ինստիտուտի (IHS) միջև կնքվել էր համագործակցության պայմանագիր, որի հիման վրա շարունակաբար իրականացվում են հոգեբանական և հոգեբանաձեռագրաբանական փորձաքննությունների մեթոդների և մեթոդիկաների մշակմանն ուղղված համատեղ գիտական հետազոտություններ:

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն Վիեննայի բժշկական համալսարանի հետ քննարկում է համատեղ գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացումը, որը վերաբերվում է մարդու մարմնում կենսաբանական հեղուկների քայքայման ուսումնասիրության մեթոդների մշակմանը:
Նախագծի իրականացման նպատակով մայիսի 20-ին Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի տնօրենի՝ գիտության գծով տեղակալ, քիմիական գիտությունների թեկնածու Պատվական Ոսկանյանը և Բյուրոյի դատաբժշկական փորձաքննությունների բաժնի կենսաբանական հետքերի փորձաքննությունների բաժանմունքի պետ Լիլիթ Ավագյանը հեռավար ձևաչափով աշխատանքային քննարկում են ունեցել Ավստրիայի «Վինդբերգերի լաբորատորիայի» հիմնադիր, Ավստրիայի Ռեոլոգիայի ընկերության նախագահ, Վիեննայի բժշկական համալսարանի անատոմիայի և բջջային կենսաբանության կենտրոնի ավագ գիտաշխատող, բժշկական գիտությունների դոկտոր Ուրսուլա Վինդբերգերի հետ:
Հանդիպման ընթացքում Բյուրոյի ներկայացուցիչները ներկայացրել են Կազմակերպությունում իրականացվող կենսաբանական հետքերի փորձաքննությունների իրենց փորձը, կիրառվող ժամանակակից մեթոդներն ու մեթոդիկաները:
 🇱🇻 Ավստրիացի գործընկերն իր հերթին շնորհակալություն է հայտնել հետազոտական աշխատանքների նկատմամբ ցուցաբերված հետաքրքրության, փորձի փոխանակման և համագործակցության համար:
Հետազոտության նպատակն է ուսումնասիրել մահվանից հետո և տարբեր ջերմաստիճանների պայմաններում արյան և մարմնի այլ հեղուկների ֆիզիկաքիմիական կառուցվածքային հատկությունների փոփոխությունը, Ռեոմետրիայի, ինչպես նաև Բրիլյուենի լույսի ցրման մեթոդների միջոցով  պարզել մահվան ժամանակը, մահվան պատճառը, մահացածի տարիքը, սեռը, նախկին հիվանդությունները և այլն, ինչը էական ազդեցություն կարող է ունենալ փորձագիտական տվյալների արժանահավատությունը բարձրացնելու և հանցագործությունների բացահայտմանն օժանդակելու հարցում: 
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է արտերկրի հեղինականվոր գիտակրթական հաստատությունների հետ համագործակցությունը և համատեղ գիտահետազոտական աշխատանքնենրի իրականացումը՝ ի նպաստ մեր երկրում դատափորձագիտական բնագավառի գիտահենք զարգացման:

Միջազգային իրավապահ ակադեմիայի (ILEA) տնօրեն Սքոթ Դոնովանի հրավերով ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի նյութագիտական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետ Գոհար Ղազարյանը մայիսի 12-ից 16-ը Հունգարիայի մայրաքաղաք Բուդապեշտում մասնակցել է «Սինթետիկ թմրանյութերի անօրինական շրջանառության նոր միտումները» թեմայով միջազգային վերապատրաստման դասընթացին։
Մասնագիտացված  դասընթացը կազմակերպվել էր Միջազգային իրավապահ ակադեմիայի (ILEA Բուդապեշտ) և ԱՄՆ թմրանյութերի դեմ պայքարի գործակալության (DEA) հետ համատեղ: 
Դասընթացին մասնակցում էին դատական փորձագետներ, քննիչներ, դատախազներ, ոստիկաններ, քրեագետներ, ինչպես նաև ոլորտի առաջատար մասնագետներ Հայաստանից, Ալբանիայից, Կոսովոյից, Ուզբեկստանից և այլ երկրներից:
Դասընթացի շրջանակներում քննարկվել են սինթետիկ թմրանյութերի, դրանց արտադրության, տարածման և ապօրինի շրջանառության մեխանիզմների, անօրինական լաբորատորիաների գործունեության, թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության միջազգային ցանցերի բացահայտման, ապօրինի թմրաշրջանառության կանխարգելման վերաբերյալ հարցեր, ներկայացվել է թմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարում իրավապահ մարմինների համագործակցության վերաբերյալ լավագույն փորձը՝ ընդգծելով ոլորտի հետ կապված հանցագործությունների պատշաճ քննության, փորձաքննությունների արդյունքում օբյեկտիվ արդյունքների ապահովման կարևորությունը, ինչպես նաև մատնանշվել են գործնականում ի հայտ եկող խնդիրներն ու դրանց լուծման արդյունավետ ուղիները:
Դասընթացի ավարտին Միջազգային իրավապահ ակադեմիայի (ILEA) տնօրեն Սքոթ Դոնովանի կողմից մասնակիցները ստացել են վկայականներ:

ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ներկայացուցիչները մայիսի 14-15-ը հեռավար ձևաչափով մասնակցել են Նիժնի Նովգորոդի Ն. Ի. Լոբաչևսկու անվան Ազգային հետազոտական պետական համալսարանի կազմակերպած «Դատական փորձաքննության զարգացման միջազգային միտումները և հեռանկարները» խորագրով միջազգային գիտագործնական համաժողովին:
Միջոցառմանը մասնկացում էին դատափորձագիտական ոլորտի հեղինակավոր գիտնականներ և առաջատար մասնագետներ Ռուսաստանից, Հայաստանից, Ղազախստանից, Բելառուսից, Տաջիկստանից և այլ երկրներից:
Համաժողովի շրջանակներում զեկույցներ են ներկայացվել և արդյունավետ քննարկումներ ծավալվել ոլորտի այնպիսի արդիական թեմաների շուրջ, ինչպիսիք են՝ «Արհեստական բանականության կիրառումը դատական փորձաքննության բնագավառում», «Դատափորձագիտական դիդակտիկա. ավանդական մոտեցումներից դեպի թվային իրականություն», «Հատուկ գիտելիքների դերը՝ որպես թվային իրավունակության տարր», «Հատուկ գիտելիքների կիրառումը տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների ոլորտի հանցագործությունների քննության ընթացքում», «Deepfake հասկացությունը քրեագիտական և դատափորձագիտական դիսկուսներում», «Մեդիա հաղորդակցության նոր էթիկան լեզվաբանական փորձաքննություններում» և այլն:
Համաժողովի պլենար նիստին զեկույցով է հանդես եկել նաև Բյուրոյի քրեաբանության կիրառական հիմնախնդիրների գիտահետազոտական կենտրոնի պետ, ի․գ․թ․, դոցենտ Գևորգ Իսրայելյանը՝ ներկայացնելով Հայաստանի Հանրապետությունում թմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի օգտագործման փաստի պարզմանն ուղղված փորձաքննության նշանակման իրավական խնդիրները:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է համագործակցությունը արտերկրի առաջատար կրթական հաստատությունների հետ, ինչպես նաև մասնակցությունը նմանօրինակ համաժողովներին՝ ի նպաստ միջազգային համագործակցության շրջանակների ընդլայնմանը, մեր երկրում դատափորձագիտական հնարավորությունների արդիականացմանն ու ոլորտի կայուն զարգացման ապահովմանը։

«Կապված կրակոցի հեռավորությունից, արդյո՞ք անձը կարող է ինքն իրեն վնասվածք պատճառի, թե ոչ» www.facebook.com

Ինչպե՞ս է փորձագետը պարզում, թե կրակոցն ի՞նչ հեռավորությունից և ի՞նչ անկյան տակ է կատարվել: www.facebook.com

Iravaban.net -ն անդրադարձել է ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ -ի ձգաբանական փորձաքննությունների բաժնի գործունեությանը, ներկայացրել ձգաբան փորձագետի բարդ և առանցքային աշխատանքի տեսանելի և անտեսանելի կողմերը։
Մանրամասները` տեսանյութում Iravaban.net

«Հակաօրինական արարքները ճակատագրական են մարդու կյանքում․ դատահոգեբանական փորձաքննությունը հնարավորություն է տալիս լինել ավելի օբյեկտիվ և բացահայտել իրականությունը, ի տարբերություն իրավաբանական մոտեցման, որը սուբյեկտիվիզմ է թույլ տալիս», - ասում է պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ Ռուբեն Աղուզումցյանը։ 
 «Մասնագետները պետք է ունենան ոչ միայն մասնագիտական, այլև համամարդկայյին, բարոյական, էթիկական հմտություններ, որոնց ԲՈւՀ-ում չեն սովորեցնում», - համոզված է հոգեբանը։ 
Մասնագետի հավաստմամբ՝ դրական արդյունք է արձանագրվում, երբ որոշ դեպքերում՝ օրինակ աֆեկտի գործոնի հաստատման կամ հերքման պարագայում, հոգեբանն ու հոգեբույժը աշխատում են համատեղ։
Անդրադառնալով ամուսնալուծությունների թեմային՝ Աղուզումցյանն անդրադարձավ դրանց բավական մեծ թվին հատկապես Երևանում ու մի քանի պատճառ նշեց։ www.facebook.com

ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ներկայացուցիչները ապրիլի 10-ին առցանց եղանակով մասնակցել են Ռուսաստանի Վ. Մ. Լեբեդևի անվան արդարադատության պետական համալսարանի դատական փորձաքննությունների և կրիմինալիստիկայի ամբիոնի կազմակերպած «Դատական փորձաքննություններ. տեսություն և գործնական խնդիրներ» խորագրով 6-րդ միջազգային գիտագործնական համաժողովին: 
Միջոցառմանը մասնակցում էին դատափորձագիտական բնագավառի ավելի քան յոթ տասնյակ առաջատար մասնագետներ և գիտնականներ Ռուսաստանից, Բելառուսից և Հայաստանից:
Գիտաժողովի պլենար նիստին Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանը հանդես է եկել «Ժամանակակակից հոգեբան փորձագետների պատրաստման հոգեբանական առանձնահատկությունները» թեմայով զեկույցով, որում ներկայացրել է դատահոգեբանական փորձաքննության առանձնահատկությունները, ինչպես նաև հոգեբան-փորձագետի աշխատանքի բարդությունը՝ ընդգծելով փորձաքննության իրականացման ընթացքում, ծանրաբեռնվածության պայմաններում հոգեբանի մասնագիտական հուզական այրման կանխարգելման կարևորությունը: 
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է մասնակցությունը նմանօրինակ համաժողովներին՝ ի նպաստ միջազգային համագործակցության շրջանակների ընդլայնմանը, մեր երկրում դատափորձագիտական հնարավորությունների արդիականացմանն ու ոլորտի կայուն զարգացման ապահովմանը։

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի նյութագիտական փորձաքննությունների բաժնի և քիմիկոթունաբանական փորձաքննությունների բաժանմունքի փորձագետները մասնակցել են ՄԱԿ-ի Թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) Որակի ապահովման միջազգային ծրագրի (IQAP) փորձարկումներին և ստացված դրական արդյունքներով հաջողությամբ հաղթահարել ստուգիչ թեստավորումների երկրորդ փուլը: 
Ծրագրի շրջանակներում Կազմակերպությանը տրամադրվել էր կենսաբանական, ինչպես նաև դեպքի վայրից վերցված գաղտնի նմուշներ, որոնք հետազոտվել են Բյուրոյի համապատասխան լաբորատորիաներում: Փորձարկումներն իրականացվել են Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյում նախորդ տարի ներդրված գերժամանակակից, գերզգայուն անալիտիկ սարքավորումների, այդ թվում՝ մասսպեկտրաչափով համակցված գազային քրոմատոգրաֆի, ինչպես նաև եռակի քառաբևեռ մասսպեկտրաչափով համակցված հեղուկային քրոմատոգրաֆի կիրառմամբ: Թեստային նմուշների հետազոտության արդյունքում ստացված տվյալները ներառվել են UNODC-ի միասնական հաշվետվության մեջ:
Ի դեպ՝ Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն միակ դատափորձագիտական կառույցն է Հայաստանում, որը մասնակցում է ՄԱԿ-ի Թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) քիմիկոթունաբանական փորձաքննությունների ոլորտի միջազգային փորձարկումներին: 
ՄԱԿ-ի Թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) իրականացրած ծրագրերին մասնակցությունը նպատակ ունի բարձրացնել փորձագետների մասնագիտական հմտությունները, ընդլայնել Բյուրոյի փորձագիտական լաբորատորիաների հետազոտական հնարավորություններն ու դրանց շրջանակը՝ ապահովելով ստացված տվյալների արժանահավատությունը, ինչպես նաև կրճատելով փորձաքննությունների իրականացման ժամկետները: 
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է շարունակական մասնակցությունը ՄԱԿ-ի Թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) Որակի ապահովման միջազգային ծրագրին:
 

Հերթական սեմինարը նվիրված էր Փորձագիտության բնագավառում արհեստական բանականության կիրառմանը։

Այցի ընթացում դասախոս Գոհար Մուրադյանի ղեկավարությամբ ուսանողները շրջել են բյուրոյի փորձագիտական լաբորատորիաներում։ Մասնավորապես՝ կազմակերպության նյութագիտական փորձաքննությունների լաբորատորիայում ապագա լրագրողները ծանոթացել են թմրանյութերի, հոգեմետ նյութերի և դրանց պրեկուրսորների, դեղամիջոցների, խիստ ներգործող և թունավոր նյութերի հետազոտության իրականացման առանձնահատկություններին, թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի հարցում դատափերձագիտալան ոլորտի առանցքային նշանակությանը։ 
Ոլորտի պատասխանատուների կողմից ընդգծվել է թմրամիջոցների և հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերի ապօրինի շրջանառության դեպքերի ճշգրիտ և համակողմանի լուսաբանման, ինչպես նաև թմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի գործածման վնասների և հետևանքների վերաբերյալ հանրային իրազեկման բարձրացման նպատակով լրագրողների մասնագիտական հմտությունների կատարելագործման կարևորությունը։

Բելառուսի Հանրապետության դատափորձագիտական պետական կոմիտեի գիտագործնական կենտրոնի «Քրեաբանության, քրեագիտության և դատական փորձաքննության հարցեր» (Вопросы криминологии, криминалистики и судебной экспертизы) խորագրով գիտական հոդվածքների ժողովածուում հրատարակվել են ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի պայթյունատեխնիկական և պայթյունատեխնոլոգիական բաժանմունքի պետ Ջուլիետա Ղահրամանյանի և Բյուրոյի մշակութաբանական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետ Գայանե Հովհաննիսյանի գիտական հոդվածները:
Նշենք, որ Ջուլիետա Ղահրամանյանի գիտական աշխատանքը նվիրված է հրդեհատեխնիկական փորձաքննությունների կատարման ժամանակ նավթամթերքների և դյուրավառ հեղուկների հետքերի գազքրոմատոգրաֆիկ նույնականացմանը, իսկ Գայանե Հովհաննիսյանն իր «Մշակութային վանդալիզմը հնագիտական փորձաքննությունների համատեքստում» թեմայով հոդվածում անդրադարձել է դատափորձագիտական բնագավառի զարգացող ուղղություններից մեկը համարվող հնագիտական բնագավառի փորձաքննությունների առանձնահատկություններին՝ շեշտը դնելով մշակութային վանդալիզմի դեպքերի բացահայտման գործընթացում մշակութաբանական փորձաքննությունների անցկացման կարևորության վրա:
Հիշեցնենք, որ հիշյալ գիտական աշխատանքի արդյունքում Գայանե Հովհաննիսյանը հաղթող էր ճանաչվել «Երիտասարդ գիտնականի ամբիոն-2024» մրցույթի «Լավագույն գործնական կողմնորոշիչ աշխատանք» անվանակարգում:
Բյուրոյի փորձագետների կողմից գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացումն ու արտերկրի գործընկերների հետ գիտամեթոդական ուղղությամբ ակտիվ համագործակցությունը նպատակ ունի զարգացնել Կազմակերպության փորձագիտական ներուժը, ինչպես նաև բարձրացնել փորձագետների մասնագիտական որակավորումը՝ նպատելով մեր երկրում դատափորձագիտական ոլորտի գիտահենք զարգացմանը: 

Ամերիկյան առաջատար «GTH DNA» խորհրդատվական կազմակերպության Կենտրոնական Ամերիկայի, Եվրոպայի և ԱՊՀ երկրների տարածաշրջանային տնօրեն Կայլ Շրոյդերը և վրացական «ABM» ընկերության ներկայացուցիչ Վաժա Գելիաշվիլին մարտի 12-ին այցելել են ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ՝ «GTH DNA» -ի և Բյուրոյի միջև կնքված համագործակցության պայմանագրի շրջանակներում նախանշված համատեղ ծրագրերի արդյունավետ իրականացման հետ կապված հարցերի քննարկման նպատակով:
Այցի շրջանակներում միջազգային գործընկերները հանդիպում են ունեցել Բյուրոյի ղեկավար անձնակազմի հետ, ծանոթացել Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի դատագենետիկական փորձաքննությունների բաժանմունքի ընթացիկ գործունեությանը: 
Քննարկվել են ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման, այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ իրավակարգավորումների մշակման, տվյալ ոլորտի միջազգային չափանիշներին համապատասխան զարգացման ուղղությամբ իրականացված քայլերը, նախանշվել 2025 թ. համատեղ իրականացվելիք ծրագրերի ուղղությունները՝ այդ թվում դատագենետիկական բնագավառի փորձագետների մասնագիտական վերապատրաստման նպատակով միջազգային գործընկերների աջակցության հնարավորությունները: 
Պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել 2025թ. երրորդ եռամսյակում Հայաստանում անցկացնել հերթական միջազգային համաժողովը՝ ԴՆԹ նույնականացման դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում առաջավոր փորձի փոխանակման:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է դատագենետիկական փորձաքննությունների ոլորտում միջազգային առաջատար ընկերությունների և բարձր որակավորում ունեցող առաջատար մասնագետների հետ ակտիվ փոխգործակցության ծավալումը՝ ի նպաստ Հայաստանի Հանրապետությունում դատափորձագիտական գործունեության տվյալ ուղղության շարունակական զարգացմանը, փորձագիտական հավաստի արդյունքների ապահովմանը, անհրաժեշտ տվյալների բազաների ձևավորմանն ու դրանց արդյունավետ կիրառմանը։

Iravaban.net -ն այս անգամ անդրադարձել է Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի պայթյունատեխնիկական, պայթյունատեխնոլոգիական և հրդեհատեխնիկական փորձաքննությունների բաժնի գործունեությանը