ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանը, Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի հոգեբան-փորձագետ Մանուկ Համբարձումյանը հունիսի 6-7-ը տեսակապի միջոցով մասնակցել են Վրոցլավի համալսարանի (Լեհաստան) կազմակերպած ձեռագրաբանական փորձաքննություններին նվիրված միջազգային սիմպոզիումին:
Համաժողովին մասնակցում էին ձեռագրաբանական և հոգեբանական փորձաքննությունների բնագավառների առաջատար փորձագետներ և գիտնականներ Հայաստանից, ԱՄՆ-ից, Իսպանիայից, Լեհաստանից, Մալազիայից, Լիտվայից, Լիբանանից, Արգենտինայից, Ռումինիայից, Իտալիայից և այլ երկրներից:
Սիմպոզիումի շրջանակներում քննարկվել են ձեռագրաբանության և հոգեբանական փորձաքննությունների ոլորտներին առնչվող արդի հիմնախնդիրները, այդ թվում՝ գրաֆոլոգիայի, ձեռագրի միջոցով անձի հոգեբանական բնութագրերի, ձեռագրերի վերլուծության, անհատական գրաֆիկական գծագրի համեմատական տարրերի որակի գնահատման, հին փաստաթղթերի հետազոտման ժամանակակից մեթոդների, գրաֆոլոգիական և քրեաբանական ասպեկտների համեմատությանն առնչվող հարցեր:
Սիմպոզիումի շրջանակներում ներկայացվել է Շվեյցարիայի ձեռագրաբանական գիտությունների ինստիտուտի (IHS) հետազոտական ծրագրերի ղեկավար, տեխ.գ.թ. Յուրի Չեռնովի, Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանի և Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի հոգեբան-փորձագետ Մանուկ Համբարձումյանի հեղինակած՝ «Համալիր փորձաքննության իրականացումը դատահոգեբանական փորձաքննության ոլորտում՝ ձեռագիր փաստաթղթերի վերլուծության կիրառմամբ» թեմայով համատեղ զեկույցը:
Հիշյալ զեկույցը, որն ունի տվյալ փորձագիտական բնագավառի համար գիտագործնական կարևոր նշանակություն, կհրապարակվի Վրոցլավի համալսարանի գիտական ամսագրում:
Հիշեցնենք, որ նախորդ տարվա ապրիլին ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի և Շվեյցարիայի ձեռագրաբանական գիտությունների ինստիտուտի (IHS) միջև կնքվել էր համագործակցության պայմանագիր, որի հիման վրա ներկայում հոգեբանական և հոգեբանաձեռագրաբանական փորձաքննությունների մեթոդների և մեթոդիկաների մշակմանն ուղղված համատեղ գիտական հետազոտություններ են իրականացնում:

Մայիսի 30-ին ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի կոլեգիալ կառավարման մարմինը՝ խորհուրդը փակ, գաղտնի քվեարկությամբ Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի տնօրեն ընտրեց բժշկական գիտությունների թեկնածու Արգամ Հովսեփյանին:

ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանի հրամանագրով Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման ակադեմիայի հիմնադրման 30-րդ տարեդարձի կապակցությամբ, գիտության և կրթության զարգացման գործում ներդրած նշանակալի ավանդի համար Պետական կառավարման ակադեմիայի հոգեբանության և քաղաքագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու Ռուբեն Աղուզումցյանը պարգևատրվել է «Մովսես Խորենացու» մեդալով:

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ողջ անձնակազմը շնորհավորում է Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ Ռուբեն Աղուզումցյանին պետական բարձր պարգևի արժանանալու կապակցությամբ, մաղթում քաջառողջություն, եռանդ և հաջողություններ՝ իր արգասաբեր աշխատանքը շարունակելու, իր գիտելիքները, փորձն ու կարողություններն օգտագործելու` ի նպաստ մեր պետության գիտահենք զարգացման:

ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ներկայացուցիչները մայիսի 22-23-ը մասնակցել են Նիժնի Նովգորոդի Լոբաչևսկու անվան ազգային հետազոտական պետական համալսարանի դատական փորձաքննություների ամբիոնի կազմակերպած «Դատական փորձաքննությունների զարգացման հեռանկարները. ազգային և միջազգային միտումները» թեմայով միջազգային գիտագործնական համաժողովին:
Միջոցառմանը մասնակցում էին դատափորձագիտական բնագավառի առաջատար փորձագետներ և գիտնականներ Հայաստանից, Ռուսաստանից, Բելառուսից, Ղազախստանից, Սերբիայից և այլ երկրներից:
Գիտաժողովին քննարկվել են դատական փորձաքննության զարգացման հեռանկարները՝ գիտական ուղղության և պրակտիկ գործունեության համատեքստում, դատական փորձագետների վերապատրաստման գործընթացում տեսական գիտելիքների փոխանցման խնդիրները և ոլորտին վերաբերող այլ արդի հարցեր:
Գիտաժողովի պլենար նիստին զեկույցով է հանդես եկել Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանը՝ ներկայացնելով դատահոգեբանական ոլորտի փորձագետների մասնագիտական պատրաստման ժամանակակից խնդիրները:
«Արագ փոփոխվող իրադրությունների պայմաններում փորձագետներից պահանջվում են նոր կոմպետենցիաներ, որոնք, ցավոք, հոգեբանական ուղղվածության ուսումնական բարձրագույն հաստատություններում չեն ձևավորվում,-իր ելույթում նշեց Աղուզումցյանը՝ ընդգծելով մասնագիտական բուհերում դատահոգեբանական փորձաքնությունների կրթական ծրագրերի ներդրման անհրաժեշտության մասին:
Պրոֆեսորի խոսքով՝ դատահոգեբանական փորձաքննությունների բնագավառում կիրառվող անձի հոգեբանական հատկությունների գնահատման հոգեբանական թեստերի մեծ մասն այսօր հնացած են, իսկ գիտական հիմնավորում ունեցող հայալեզու թեստերը, որոնք հարմարեցված են հայ բնակչության համար, քիչ են: Ըստ Աղուզումցյանի՝ նշված խնդրի լուծման համար հարկավոր է ստեղծել գիտական հիմնավորում ունեցող և հարմարման գործընթաց անցած հայալեզու հոգեբանական թեստեր, որոնք կարող են կիրառվել հոգեբանական փորձաքննությունների իրականացման ընթացքում՝ հատկապես երեխաների հետ աշխատելիս:
Այս առումով, ըստ Աղուզումցյանի, կարևոր է հատկապես համատեղ գիտահետազոտական աշատանքների իրականացումը:
Նշենք, որ տևական ժամանակ է «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ը և Շվեյցարիայի ձեռագրաբանական գիտությունների ինստիտուտը (IHS) հոգեբանական և հոգեբանաձեռագրաբանական փորձաքննությունների մեթոդների և մեթոդիկաների մշակմանն ուղղված համատեղ գիտական հետազոտություններ են իրականացնում, որի նախնական արդյունքները բավականին գոհացնող են:
Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետն անդրադարձավ նաև հոգեբան-փորձագետի աշխատանքի գնահատման հետ կապված հարցերին, ինչպես նաև հոգեբան-փորձագետի աշխատանքի բարդությանն՝ ընդգծելով փորձաքննության իրականացման ընթացքում մասնագիտական հուզական այրման կանխարգելման կարևորությունը:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է մասնակցությունը նմանօրինակ միջոցառումներին՝ ի նպաստ միջազգային համագործակցության շրջանակների ընդլայնմանը, մեր երկրում դատափորձագիտական հնարավորությունների արդիականացմանն ու ոլորտի կայուն զարգացման ապահովմանը։

Մայիսի 14-16-ը ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի նյութագիտական փորձաքննությունների բաժնի պետ Աննա Թովմասյանը, դատագենետիկական փորձաքննությունների բաժանմունքի պետ Անահիտ Մամիկոնյանը, Բյուրոյի ուսուցման և որակավորման կենտրոնի գլխավոր մասնագետ Նազիկ Այվազյանը ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունում մասնակցել են «Հավատարմագրման ազգային մարմին» ՊՈԱԿ-ի կազմակեպած «ISO/IEC 17025 միջազգային ստանդարտի պահանջները» թեմայով դասընթացին:
Դասընթացի շրջանակներում ներկայացվել են «ISO/IEC 17025 միջազգային չափանիշները, դրանց համապատասխանելու պահանջները, քննարկվել են սերտիֆիկացված առաջնային ստանդարտ նմուշների, կիրառվող մեթոդների վալիդացման, քանակական հաշվարկների իրականացման ժամանակ չափման անորոշության հաշվարկման մեթոդների իրականացման, սխալանքի հաշվարկման, ստուգաչափման, տրամաչափարկման իականացման վերաբերյալ հարցեր, որոնք կարևոր նշանակություն ունեն որակի կառավարման համակարգի կատարելագործման և միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցման համար:
Դասընթացի ավարտին մասնակիցներին տրվել են համապատասխան վկայականներ:
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է կազմակերպությունում ներդրված որակի կառավարման համակարգի շարունակական զարգացման ապահովման և լաբորատորիաների հավատարմագրման գործընթացի արդյունավետ իրականացումը՝ ի նպաստ Հայաստանի Հանրապետությունում միջազգային չափանիշներին համապատասխան դատափորձագիտական հնարավորությունների ձևավորմանն ու հավաստի արդյունքների ապահովմանը:

2024 թվականի մայիսի 17-ին տեղի ունեցավ ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի գիտական և գիտատեխնիկական գործունեություն իրականացնող անձնակազմի ժողովը, որի շրջանակներում իրականացվեց         կազմակերպության տնօրենի թափուր պաշտոնի համար առաջադրված բոլոր թեկնածուների նախնական քննարկում և փակ, գաղտնի քվեարկություն:

Ըստ քվեարկության արդյունքների՝ քվեարկությանը մասնակցած 125 աշխատակիցների ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ.

1)      121 /մեկ հարյուր քսանմեկ/ կողմ Արգամ Նորայրի Հովսեփյանի թեկնածությանը,

2)      1 /մեկ/ կողմ Գարիկ  Գրավիկի Աղաբեկյանի թեկնածությանը,

3)      1 /մեկ/ կողմ Գևորգ Աշոտի Մարգարյանի թեկնածությանը,

4)      բոլորին դեմ՝ 2 /երկու/:

Հայաստանի հանրային ռադիոն անդրադարձել է ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ում իրականացվող դատանյութագիտական և դատագենետիկական համալիր փորձաքննություններին։

Բյուրոյի գործունեության մասին պատմող հերթական ռադիոթողարկմանը հետևեք այստեղ: https://hy.armradio.am

Մայիսի 7-ին ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ղեկավար Արգամ Հովսեփյանը և ամերիկյան առաջատար «GTH DNA» խորհրդատվական կազմակերպության նախագահ Թիմ Շելբերգը ստորագրել են համագործակցության պայմանագիր՝ դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում ակտիվ փոխգործակցության ծավալման և ոլորտի զարգացման ապահովման նպատակով։

Կողմերն ամրագրել են հանցավորության դեմ պայքարի արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված մոլեկուլային դատագենետիկական հետազոտությունների ժամանակակից մեթոդների և միջոցների արդյունավետ կիրառման, ընդգրկուն ԴՆԹ տվյալների բազայի ձևավորման, այդ ուղղությամբ համապատասխան իրավական կարգավորումների մշակման, ոլորտի զարգացման ապահովմանն ուղղված համատեղ գիտագործնական աշխատանքների իրականացման, բարձր որակավորում ունեցող փորձագետների պատրաստման, համատեղ գիտագործնական միջոցառումների անցկացման կարևորությունը։

Նախանշվել են «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի և ԱՄՆ «GTH DNA» խորհրդատվական կազմակերպության միջև փոխգործակցության շրջանակներում իրականացվելիք աշխատանքների հիմնական ուղղությունները, մասնավորապես՝ «GTH DNA»-ի կողմից ԴՆԹ փորձաքննությունների իրականացման, ինչպես նաև ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման և կիրառման հետ կապված տեխնիկական խորհրդատվության, փորձագետների ուսուցման, օրենսդրության և քաղաքականության մշակման վերաբերյալ առաջարկությունների ներկայացման, ինչպես նաև գաղտնիության, տվյալների պաշտպանության հետ կապված հարցերը՝ տեսական և գործնական գիտելիքների փոխանակման, դատափորձագիտական ոլորտի արդիական հարցերի վերհանման և ոլորտում առկա հիմնախնդիրների արդյունավետ լուծման համատեքստում։

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է դատագենետիկական փորձաքննությունների ոլորտում առկա միջազգային նորագույն հնարավորությունների և լավագույն փորձի ներդրման նպատակով միջազգային գործընկեր կառույցների հետ ակտիվ համագործակցության ծավալումը՝ ի նպաստ Հայաստանի Հանրապետությունում դատափորձագիտական գործունեության տվյալ ուղղության շարունակական զարգացմանը, փորձագիտական հնարավորությունների կատարելագործմանը, անհրաժեշտ տվյալների բազաների ձևավորմանն ու դրանց արդյունավետ կիրառմանը։

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի փորձագետները, բաժնի պետ Ռուբեն Աղուզումցյանի գլխավորությամբ Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում ապրիլի 26-ին մասնակցել են «Դատահոգեբանական փորձաքննություն. տեսություն և պրակտիկա» խորագրով երկրորդ հանրապետական գիտագործնական գիտաժողովին:
Համաժողովի նպատակն էր քննարկել, վերլուծել և գնահատել անձի դատահոգեբանական փորձաքննության խնդիրները, փորձաքննության մեթոդաբանական և կիրառական հիմքերը, որոնք կնպաստեն այս բնագավառում հոգեբանական փորձաքննությունների արդյունավետության բարձրացմանը:

Գիտաժողովի պլենար նիստին Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի պետ, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Ռուբեն Աղուզումցյանը հանդես է եկել «Դատահոգեբանական փորձաքննության առանձնահատկությունները» թեմայով զեկույցով, որում ներկայացրել է դատահոգեբանական փորձաքննությունների բնագավառի արդի հիմնախնդիրները, անձի դատահոգեբանական փորձաքննության առանձնահատկությունները, հոգեբան-փորձագետի աշխատանքի բարդությունն՝ ընդգծելով փորձաքննության իրականացման ընթացքում մասնագիտական հուզական այրման կանխարգելման կարևորությունը:
Գիտաժողովի շրջանակներում զեկույցներով են հանդես եկել նաև Բյուրոյի հոգեբանական փորձաքննությունների բաժնի հոգեբան-փորձագետներ Մանուկ Համբարձումյանը և Գայանե Շահվերդյանը:

Մասնավորապես Մանուկ Համբարձումյանը «ՀՀ-ում զինծառայողների ինքնասպանությունների, ինքնասպանության փորձի առնչությամբ փորձաքննությունների առանձնահատկությունների վերլուծությունը» թեմայով զեկույցում անդրադարձել է վերջին տարիների ընթացքում Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի զինված ուժերում գրանցված զինառայողների մահացության դեպքերին, դրանց պատճառականությանը և վիճակագրությանը, զինծառայողների կողմից իրականացված ինքնասպանության դեպքերին ու ինքնասպանության փորձերին, վերջիններիս առնչությամբ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ում նշանակված և իրականացված դատահոգեբանական, ինչպես նաև համալիր փորձաքննությունների առանցքային ասպեկտներին:
Գայանե Շահվերդյանն էլ ներկայացրել է «Դատահոգեբնական փորձաքննությունների առանձնահատկությունները գործնականում» թեմայով զեկույց (համահեղինակներ՝ Մ. Համբարձումյան, Ա. Գաբրիելյան, Տ. Մամյան)՝ խոսելով վերջին տարիներին Բյուրոյում նշանակված և իրականացված՝ բռնությունների, իրավական նշանակություն ունեցող հուզական վիճակների, հետմահու, ինչպես նաև անչափահասների հետ կատարվող դատահոգեբանական փորձաքննությունների տեսակների, դրանց առանձնահատկությունների մասին՝ նպատակ ունենալով վերհանել նշված փորձաքննությունների իրականացման ընթացքում առաջացող խնդիրները, ներկայացնել փորձաքննության արդյունավետության բարձրացման համար արդյունավետ ուղիները:
Վերոհիշյալ զեկույցները հրապարակվել են «Դատահոգեբանական փորձաքննություն. տեսություն և պրակտիկա» խորագրով գիտաժողովի նյութերի ժողովածուում:

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի տեսաձայնագրային, ֆոտոտեխնիկական և դիմանկարային բաժնի փորձագետները մասնակցում են Դատափորձագիտական ինստիտուտների եվրոպական ցանցի (ENFSI-ի) «Խոսքի և աուդիո ձայնագրությունների փորձաքննությունների» աշխատանքային խմբի (FSAAWG) համատեղ հետազոտական աշխատանքներին, ինչպես նաև ԵՄ-ի և ENFSI-ի հետ համատեղ իրականացվող CERTAIN-FORS WP7 ծրագրին, որոնց նպատակն է զարգացնել ավտոմատացված եղանակով ձայնի նույնականացման արդյունավետությունը:
Հաշվի առնելով COVID-19 համաճարակի շրջանում պաշտպանիչ դիմակների մասսայական կրման պայմաններում ձայնային հատկանիշների փոփոխության հանգամանքը, ENFSI-ը նախաձեռնել է եվրոպական լեզուներով ձայնային տվյալների միասնական բազայի ստեղծում, ինչպես նաև դիմակի կրման պայմաններում արտաբերված խոսքի հատկանիշների ուսումնասիրություն:
Այս նպատակով Բյուրոյի համապատասխան ստորաբաժանման փորձագետները ակտիվորեն ներգրավված են «Խոսքի և աուդիո ձայնագրությունների փորձաքննությունների» աշխատանքային խմբի ձայնի նմուշների տվյալների բազայի ստեղծման գործընթացում՝ բազան համալրելով հայերեն ձայնի նմուշներով: Ձայնային տվյալների հավաքագրումը, բնութագրումը, տվյալների բազայի ձևավորումն ու փորձարկումը հնարավորություն կտա օպտիմալացնել խոսքի և աուդիո ձայնագրությունների փորձաքննությունների բնագավառի փորձագետների աշխատանքը, կբարձրացնի ծրագրային ապահովումներով ձայնի մշակման և նույնականացման գործընթացի արդյունավետությունը:
Ձայնային նմուշների տվյալների ընդգրկուն բազայի ձևավորումը կնպաստի նաև դատափորձագիտական ոլորտում, մասնավորապես աուդիո և խոսքի փորձաքննության բնագավառում եվրոպական ընդհանուր մոտեցումների և դրանց հիման վրա միասնական մեթոդների մշակմանը:
Հիշեցնենք, որ նախորդ տարվա հոկտեմբերին Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի տնօրեն Արգամ Հովսեփյանի նախաձեռնությամբ Հայաստանում առաջին անգամ անցկացվեց Դատափորձագիտական ինստիտուտների եվրոպական ցանցի (ENFSI-ի) «Խոսքի և աուդիո ձայնագրությունների փորձաքննությունների» աշխատանքային խմբի (FSAAWG) 24-րդ տարեկան աշխատաժողովը, որին մասնակցում էին ENFSI-ի անդամ երկրների երկու տասնյակից ավելի պատվիրակներ, որի շրջանակներում տեղի ունեցած քննարկումների և Բյուրոյի գիտահետազոտական պոտենցիալի դիտարկման արդյունքում որոշվեց Բյուրոյի փորձագետներին նույնպես ընդգրկել նշված հետազոտական աշխատանքներում։
ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ը, հանդիսանալով Հայաստանի Հանրապետությունից ENFSI-ի միակ և լիիրավ անդամը, մշտապես ձգտում է կատարելագործել իր փորձագիտական անձնակազմի հմտությունները, ապահովել նրանց լիարժեք ինտեգրումը եվրոպական մասնագիտական աշխատախմբերում, արդյունավետ կիրառել նորագույն գիտական նվաճումներն ու միջազգային առաջադեմ փորձը՝ ի նպաստ մեր երկրում դատափորձագիտական բնագավառի զարգացմանը, իրականացվող փորձաքննությունների գիտականորեն հիմնավորված և հավաստի արդյունքների ապահովմանը։

«Դատական ԴՆԹ տվյալների բազայի զարգացման ծրագրերը Հայաստանում» թեմայով միջազգային տարածաշրջանային սիմպոզիումի շրջանակներում ապրիլի 11-ին ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ում տեղի ունեցավ միջազգային աշխատաժողով և արտերկրից ժամանած փորձագետների կողմից իրականացվեց դատագենետիկական բնագավառի հայաստանյան փորձագետների համար վերապատրաստում:

Աշխատաժողովին մասնակցում էին ԱՄՆ-ից, Ղազախստանից, Վրաստանից և այլ երկրներից ժամանած դատագենետիկական բնագավառի առաջատար մասնագետներ և գիտնականներ, ինչպես նաև ներկայացուցիչներ ՀՀ-ում տվյալ բնագավառում գործունեություն ծավալող շահագրգիռ գերատեսչություններից:
Աշխատաժողովի ընթացքում Հելսինկիի համալսարանի դատաբժշկական ֆակուլտետի պրոֆեսոր, ԴՆԹ բնագավառի միջազգային փորձագետ Բրյուս Բուդոուլը, որը հանդիսանում է նաև ԴՆԹ ոլորտում հայտնի CODIS համակարգի հիմնադիրներից մեկը ԱՄՆ-ում, մասնակիցներին ներկայացրեց ԴՆԹ տվյալների բազայի ձևավորման ընթացակարգերը, քրեական վարույթի և դատավարության ընթացքում ԴՆԹ տվյալների բազայի ապացուցողական նշանակության, ԴՆԹ նմուշների տիպավորման, ինչպես նաև ԴՆԹ սեկվենավորման ավտոմատացված համակարգի գործունեության հետ կապված ընթացակարգերն ու անհրաժեշտ պահանջները:
Միջոցառման ընթացքում «Thermo Fisher Scientific» ընկերության ներկայացուցիչ Միխայիլ Բոգովալովը ներկայացրեց դատական ԴՆԹ փորձաքննությունների բնագավառում կիրառվող նորագույն սարք-սարքավորումների հնարավորություններն ու արդյունավետ կիրառման ընթացակարգերը: «Thermo Fisher Scientific» ընկերության տարածաշրջանային ներկայացուցիչ Սատենդրա Կումարը խոսեց ռապիդ թեստերի միջոցով նույնականացման իրականացմանն առնչվող հիմնախնդիրների և առաջարկվող լուծումների մասին:
ԴՆԹ վերլուծության համար ոսկրերի մշակման ընթացքում ի հայտ եկող խնդիրները և դրանց լուծման արդյունավետ ուղիները ներկայացրեց Վրաստանի Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ԴՆԹ լաբորատորիայի ղեկավար Նինո Քոչիաշվիլին:
Նույն օրը Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ղեկավար Արգամ Հովսեփյանը առանձին քննարկումներ ունեցավ միջազգային առաջատար «GTH DNA» խորհրդատվական ընկերության նախագահ Թիմ Շելբերգի և «GTH DNA»-ի Կենտրոնական Ամերիկայի, Եվրոպայի և ԱՊՀ երկրների տարածաշրջանային տնօրեն Կայլ Շրոյդերի հետ, որի արդյունքում պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեցին ԴՆԹ փորձաքննությունների ոլորտում հետագա փոխգործակցության ուղղությունների և փորձի փոխանակման շուրջ։
Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է դատագենետիկական փորձաքննությունների ոլորտում միջազգային առաջատար ընկերությունների և բարձր որակավորում ունեցող առաջատար մասնագետների հետ ակտիվ փոխգործակցության ծավալումը՝ ի նպաստ Հայաստանի Հանրապետությունում դատափորձագիտական գործունեության տվյալ ուղղության շարունակական զարգացմանը, փորձագիտական հավաստի արդյունքների ապահովմանը, անհրաժեշտ տվյալների բազաների ձևավորմանն ու դրանք արդյունավետ կիրառմանը։

Նյութն ամբողջությամբ՝ կարդացեք այստեղ:

https://hy.armradio.am

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի նախաձեռնությամբ ապրիլի 10-ից 11-ը Երևանում անցկացվեց «Դատական ԴՆԹ տվյալների բազայի զարգացման ծրագրերը Հայաստանում» թեմայով միջազգային տարածաշրջանային սիմպոզիումը, որը նվիրված էր Հայաստանում միջազգային առաջադեմ պահանջներին համապատասխան դատափորձագիտական ԴՆԹ տվյալների բազայի ձևավորմանը, փորձագիտական տվյալ բնագավառի տեսական և գործնական արդի հիմնախնդիրներին:

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի, «GTH DNA» (ԱՄՆ) և «Eura DNA, Europe’s premier forensic DNA resource» (ԵՄ) առաջատար խորհրդատվական կազմակերպությունների, ինչպես նաև Քրեական ոստիկանության միջազգային կազմակերպության (Ինտերպոլի) հետ համատեղ կազմակերպված համաժողովին զեկույցներով հանդես եկան դատագենետիկական բնագավառի համաշխարհային ճանաչում ունեցող փորձագետներ՝ Հելսինկիի համալսարանի Դատաբժշկական ֆակուլտետի պրոֆեսոր, ԴՆԹ բնագավառի միջազգային փորձագետ Բրյուս Բուդոուլը, Վրաստանի Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ԴՆԹ լաբորատորիայի ղեկավար Նինո Քոչիաշվիլին, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության, Ղազախստանի, Ուզբեկստանի, Ուկրաինայի, Վրաստանի և այլ երկրների դատափորձագիտական ոլորտի մի շարք առաջատար մասնագետներ, գիտնականներ:

Ողջունելով արտասահմանյան գործընկերներին, Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ղեկավար, բժշկական գիտությունների թեկնածու Արգամ Հովսեփյանը ներկայացրեց դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում Բյուրոյի ներկայիս հնարավորություններն ու զարգացման հեռանկարները, ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման, քաղաքականության մշակման, անհրաժեշտ օրենսդրական կարգավորումների և կառուցակարգերի ձևավորման, ինչպես նաև ԴՆԹ հետազոտությունների լաբորատորիայի որակյալ գործունեության ապահովման ուղղությամբ Կազմակերպության որդեգրած քաղաքականությունն ու տեսլականը:

Բյուրոյի ղեկավարը շնորհակալություն հայտնեց գործընկերներին՝ միջազգային չափանիշներին համապատասխան ԴՆԹ լաբորատորիայի գործարկման և անհրաժեշտ գործընթացների ապահովման հարցում ցուցաբերած աջակցության համար:

Խոսելով ոլորտում առկա հիմնախնդիրներից, Հովսեփյանը նշեց, որ Հայաստանը դեռևս չունի դատափորձագիտական գործունեության մասին օրենք, որը հավասար պայմաններ կստեղծի Հայաստանում դատափորձագիտական գործունեություն ծավալող կառույցների համար, կկանոնակարգի ոլորտի գործունեությունը, ինչպես նաև կկարգավորի փորձագետի որակավորման և ոլորտին առնչվող այլ կարևոր գործընթացների միատեսակ կիրառումը:

Անդրադառնալով Հայաստանում համակարգված և ընդգրկուն ԴՆԹ տվյալների շտեմարանի բացակայության խնդրին, Բյուրոյի ղեկավարն ընդգծեց այս առումով անհրաժեշտ իրավական հիմքերի ձևավորման կարևորությունը:

«Մենք հանձնառու ենք և պատրաստակամ դատափորձագիտական ոլորտում գործունեություն ծավալող մեր գործընկերների հետ կարճ ժամանակահատվածում ունենալ այնպիսի կատարյալ համակարգ՝ այդ թվում ԴՆԹ տվյալների բազայի ձևավորման առումով, որը կհամապատասխանի ժամանակակից պահանջներին և կնպաստի Հայաստանի Հանրապետությունում իրավակարգի ամրապնդմանը և օրենքի գերակայության ապահովմանը»,-շեշտեց Հովսեփյանը՝ հույս հայտնելով, որ կարճ ժամանակահատվածում կստեղծվեն համապատասխան իրավական հիմքեր, որոնք կնպաստեն ՀՀ-ում ԴՆԹ տվյալների շտեմարանի ձևավորմանը և արդյունավետ կիրառմանը:

Համաժողովի ընթացքում Հելսինկիի համալսարանի դատաբժշկական ֆակուլտետի պրոֆեսոր, ԴՆԹ բնագավառի միջազգային փորձագետ Բրյուս Բուդոուլը, որը հանդիսանում է նաև ԴՆԹ ոլորտում հայտնի CODIS համակարգի հիմնադիրներից մեկը ԱՄՆ-ում, ներկայացրեց CODIS-ի կիրառման, տվյալ համակարգի միջոցով հանցագործությունների բացահայտման, զոհերի մասունքների ԴՆԹ նույնականացման, CODIS-ի լաբորատորիաների գործունեության, դատապարտված անձանց ԴՆԹ տվյալների շտեմարանի ձևավորման և համակարգի գործունեությանն առնչվող այլ արդիական հարցեր՝ ընդգծելով ԴՆԹ տվյալների շտեմարանի միջոցով քրեական վարույթի օժանդակության կարևորությունը:

Համաժողովի անցկացման արդիականությանը, ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման զարգացման կարևորությանն անդրադարձավ նաև ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արսեն Այվազյանը՝ վերահաստատելով Կոմիտեի պատրաստակամությունը ԴՆԹ տվյալների շտեմարանի զարգացման ապահովման նպատակով Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյին աջակցելու հարցում՝ քննիչների վերապատրաստումից մինչև ԴՆԹ տվյալների շտեմարանի ձևավորում:

Համաժողովի շրջանակներում Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի դատագենետիկական փորձաքննությունների բաժանմունքի պետ Անահիտ Մամիկոնյանը ներկայացրեց բաժանմունքում իրականացվող դատագենետիկական փորձաքննությունների հնարավորություններն ու զարգացման հեռանկարները, իսկ ՆԳՆ փորձաքրեագիտական վարչության պետ, ոստիկանության գնդապետ Լորիկ Սաֆարյանը հանդես եկավ «ԴՆԹ նույնականացումը որպես հանցագործության դեմ պայքարի կարևոր գործիք, ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման զարգացումը» թեմայով զեկույցով:

Սիմպոզիումի ընթացքում դատագենետիկական բնագավառին վերաբերող զեկույցներ ներկայացրեցին նաև ներկայացուցիչներ «Ինտերպոլից», Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեից և այլ միջազգային կառույցներից:

Համաժողովի երկրորդ օրը՝ ապրիլի 11-ին «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ում կայացավ միջազգային աշխատաժողով և արտերկրից ժամանած փորձագետների կողմից դատագենետիկական բնագավառի հայաստանյան փորձագետների վերապատրաստում:

Փորձաքննությունների ազգային բյուրոն կարևորում է միջազգային նմանօրինակ համաժողովների կազմակերպումն ու անցկացումը՝ ի նպաստ Հայաստանի Հանրապետությունում դատափորձագիտական գործունեության տվյալ ուղղությունների շարունակական զարգացմանը, իրավական հիմքերի ձևավորմանը, փորձագիտական հնարավորությունների կատարելագործմանն ու հավաստի արդյունքների ապահովմանը։

ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի ղեկավար Արգամ Հովսեփյանի հրավերով ապրիլի 8-ին Հայաստան են ժամանել դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում համաշխարհային ճանաչում ունեցող ԱՄՆ գործընկերները՝ «GTH DNA» խորհրդատվական կազմակերպության նախագահ Թիմ Շելբերգը, «GTH DNA»-ի Կենտրոնական Ամերիկայի, Եվրոպայի և ԱՊՀ երկրների տարածաշրջանային տնօրեն Կայլ Շրոյդերը և Հելսինկիի համալսարանի Դատաբժշկական ֆակուլտետի պրոֆեսոր, ԴՆԹ բնագավառի միջազգային փորձագետ Բրյուս Բուդոուլը՝ «Դատական ԴՆԹ տվյալների բազայի զարգացման ծրագրերը Հայաստանում» թեմայով միջազգային համաժողովին մասնակցելու, դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հետ համագործակցության կապերի ամրապնդման, միջազգային լավագույն փորձի տեղայնացման նպատակով:

Այցի շրջանակներում հանդիպում է տեղի ունեցել Բյուրոյի ղեկավար Արգամ Հովսեփյանի և կազմակերպության ղեկավար ու փորձագիտական անձնակազմի հետ: Կազմակերպության ղեկավարը հյուրերին է ներկայացրել դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում Բյուրոյի ներկայիս հնարավորություններն ու զարգացման հեռանկարները, ԴՆԹ տվյալների բազաների ձևավորման, քաղաքականության մշակման, անհրաժեշտ օրենսդրական կարգավորումների և կառուցակարգերի ձևավորման, ինչպես նաև ԴՆԹ հետազոտությունների լաբորատորիայի որակյալ գործունեության ապահովման ուղղությամբ Կազմակերպության որդեգրած քաղաքականությունն ու տեսլականը:

Ի թիվս համաժողովի կազմակերպման հետ կապված օրակարգային հարցերի, քննարկվել են դատագենետիկական փորձաքննությունների բնագավառում փոխգործակցության շրջանակներն ու կարևոր ուղղությունները:

Հյուրերը շրջայց են կատարել նաև Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի դատաբժշկական փորձաքննությունների բաժնի դատագենետիկական փորձաքննությունների բաժանմունքում, տեղում ծանոթացել ԴՆԹ նույնականացման լաբորատորիայի հնարավորություններին, այդ թվում՝ նորագույն տեխնոլոգիաների, սարքավորումային համալիրների գործարկման և արդյունավետ կիրառման հետ կապված ընթացակարգերին:

Ամերիկյան գործընկերները կիսվել են իրենց տպավորություններով՝ ընդգծելով Բյուրոյում գործարկված դատագենետիկական փորձաքննությունների լաբորատորիայի՝ միջազգային չափանիշներին համապատասխանելիությունը և հայտնել իրենց պատրաստակամությունը այս ուղղություններով ակտիվ փոխգործակցության ծավալման առումով:

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի մարտ ամսից Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյում միջազգային չափանիշներին համապատասխան իրականացվում են կենսաբանական ծագման բոլոր տեսակի նմուշների ԴՆԹ նույնականացման դատագենետիկական փորձաքննություններ՝ գրանցելով առաջադեմ արդյունքներ:

Նույն օրը ամերիկյան գործընկերների և Բյուրոյի ղեկավար Արգամ Հովսեփյանի մասնակցությամբ հանդիպում է տեղի ունեցել ՀՀ քննչական կոմիտեում, հյուրերին ընդունել է ՔԿ նախագահի տեղակալ Արսեն Այվազյանը:

Լույս է տեսել ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի կողմից թողարկվող «Դատական փորձաքննության և քրեագիտության հայկական հանդես» գիտական պարբերականի հոբելյանական տասներորդ համարը, որը նվիրված է ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի հիմնադրման 80-ամյակին: Պարբերականի խմբագրական խորհուրդը հավատարիմ է այն կանխադրույթին, որ Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի հարուստ ժառանգության հիմքի վրա գիտության բնագավառի տարբեր ճյուղերի համաչափ զարգացումը երկրի անվտանգության ապահովման, կրթության, տնտեսության հասարակական առաջընթացի լավագույն գրավականն է: Արդեն հինգ տարի հրատարակվող պարբերականը 2021 թվականից ընդգրկված է ՀՀ բարձրագույն որակավորման կոմիտեի կողմից հաստատված գիտական հրապարակումների ցանկում և վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում պարբերականում հրատարակված բոլոր գիտական հոդվածները ստացել են DOI միջազգային թվային նույնականացուցիչ, որն այսօր հանդիսանում է գիտական ոլորտում վիրտուալ տարածքում տվյալների փոխանակման գործուն համակարգ: Շնորհավորելով ընթերցողին և խմբագրական խորհրդին հոբելյանական համարի թողարկման առթիվ, «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն, պարբերականի գլխավոր խմբագիր, բժշկական գիտությունների թեկնածու Արգամ Հովսեփյանը նշել է. «Հավատարիմ մնալով Հայաստանի գիտության հզորացման և գիտահենք առաջընթացի ապահովման գործում Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի ստանձնած առաքելությանը, գիտական պարբերականի խմբագրական խորհուրդը հետամուտ է լինելու պարբերականի միջազգային առավել լայն ճանաչելիության և հասանելիության ապահովման շարունակականությանը: Համոզված եմ, որ դատափորձագիտական ոլորտի խնդիրների լուծմանը նվիրված գիտական հետազոտությունների կիրառական նշանակություն ունեցող արդյունքները, ինչպես նաև գիտատեխնիկական առաջընթացի ժամանակակից ձեռքբերումների ներդաշնակ կիրառումն ու ոլորտի գիտամեթոդական ապահովումը հնարավորություն կտան բարելավել փորձաքննությունների որակը և ապահովել գիտականորեն հիմնավորված և հավաստի արդյունքներ՝ նպաստելով մեր երկրի իրավական համակարգի և հարակից ոլորտների զարգացմանը։ Շնորհավորելով բոլորիս հոբելյանական համարի թողարկման առթիվ, խմբագրական խորհրդին մաղթում եմ բեղուն աշխատանք՝ ի նպաստ մեր երկրում արժեքավոր և ակնառու գիտական արդյունքների ապահովմանը»: Պարբերականի առավել լայն ճանաչելիությունն ու արտասահմանյան ընթերցողների համար հասանելիության ապահովման գործում պարբերականի խմբագրական խորհրդի քայլերը լինելու են շարունակական: